Witamina D w dobie pandemii COVID-19 – obniża ryzyko oraz skraca czas choroby. Nowe badania kliniczne

Od początku pandemii COVID-19 w wielu badaniach populacyjnych i przekrojowych wykazano związek między niskim stężeniem aktywnego metabolitu witaminy D (25-hydroksywitaminy D; 25(OH)D w surowicy a ryzykiem zachorowania, ciężkiego przebiegu oraz zgonu u pacjentów z COVID-19 [1]. W badaniu Mercola i wsp. pacjenci ze stężeniem 25(OH)D w surowicy > 30 ng/ml mieli łagodny przebieg choroby, podczas gdy u pacjentów ze stężeniem 25(OH)D w surowicy poniżej 30 ng/ml COVID-19 wskaźniki śmiertelności były zdecydowanie wyższe [2]. W innych badaniach wykazano, że większość hospitalizowanych pacjentów z COVID-19 miała niedobór witaminy D, co wiązało się z 3,79-krotnym wzrostem ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19 i 4,07-krotnym wzrostem ryzyka zgonu [3–5]. Jest to związane m.in. z wpływem witaminy D na modulowanie zarówno wrodzonej, jak i nabytej odpowiedzi immunologicznej, w tym ze zmniejszeniem aktywności neutrofili, tłumieniem nadmiernej aktywności limfocytów Th1, co zapobiega rozwojowi burzy cytokinowej [1], a także bezpośrednim pozytywnym wpływem 25(OH)D na ekspresję ACE2, receptora na powierzchni komórek gospodarza dla SARS-CoV-2 [6-8].

Obniżenie ryzyka infekcji SARS-COV-2

W najnowszym randomizowanym badaniu klinicznym oceniano skuteczność witaminy D w zapobieganiu zakażeniu SARS-CoV-2 u osób wysoko narażonych oraz jej wpływ na ciężkość przebiegu choroby. Badanie przeprowadzono na pracownikach pierwszej linii opieki zdrowotnej (pielęgniarki, lekarze), którzy opiekowali się chorymi na COVID-19, jeszcze przed wprowadzeniem szczepionki. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej co dziennie 4 000 IU witaminy D (VDG; n = 94) lub placebo (PG; n = 98) przez okres 30 dni. W trakcie badania wykonywano testy RT-PCR w kierunku infekcji COVID-19, mierzono poziom przeciwciał IgG przeciwko SARS-Cov-2, a także oznaczano poziom 25(OH)D w osoczu [9]. Badanie wykazało, że suplementacja witaminy D spowodowała istotny wzrost poziomu 25(OH)D, odsetek infekcji SARS-CoV-2 był zdecydowanie niższy w grupie VDG niż w PG (6,4 vs 24,5%, p <0,001), a ryzyko zakażenia w grupie interwencyjnej było niższe o 77% (RR: 0,23; 95% CI: 0,09–0,55). Zastosowana terapia była bardzo bezpieczna, nie zidentyfikowano żadnych istotnych zdarzeń niepożądanych [9]. Wyniki tego badania jednoznacznie wskazują, że witamina D chroni przed zakażeniem SARS-CoV-2, nawet osoby wysoko narażone [9].

Skrócenie czasu powrotu do zdrowia

W innym badaniu oceniono wpływ codziennej doustnej suplementacji witaminy D3 na poprawę objawów i innych parametrów klinicznych u pacjentów z infekcją COVID-19. W badaniu wzięło udział 69 dorosłych pacjentów z dodatnim wynikiem RT-PCR w kierunku SARS-CoV-2, hospitalizowanych z powodu łagodnej lub umiarkowanej choroby COVID-19. Pacjenci zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej doustnie przez 2 tygodnie witaminę D w dawce 5000 IU (n = 36) lub 1000 IU (n = 33). W trakcie badania oceniano poziom 25(OH)D, parametry morfologiczne krwi, profile nerkowy i wątrobowy, markery stanu zapalnego a także czas do ustąpienia objawów choroby, w tym gorączki, bólu głowy, duszności, kaszlu, bólu gardła, zmęczenia, utraty węchu i smaku. Badanie wykazało, że w grupie przyjmującej 5000 IU u chorych znacznie szybciej ustępowały objawy choroby niż w grupie 1000 IU (6,2±0,8 w porównaniu do 9,1±0,8 dni), a także szybciej powracał smak (11,4±1,0 vs 16,9±1,7; p = 0,035) i zapach (11,2±1,1 vs 16,3±1,7; p = 0,14) [10]. Badanie to dowodzi, że codzienna suplementacja witaminy D3 w dawce 5000 IU w trakcie infekcji COVID-19 skraca czas powrotu do zdrowia i może być zalecana jako terapia uzupełniająca.

Piśmiennictwo

1. Dudek-Makuch M. Suplementacja witaminy D w prewencji zakażeniem SARS-COV-2 i łagodzenia przebiegu COVID-19. https://chc.com.pl/suplementacja-witaminy-d-w-prewencji-zakazeniem-sars-cov-2-i-lagodzenia-przebiegu-covid-19/
2. Mercola J, Grant WB, Wagner CL. Evidence Regarding Vitamin D and Risk of COVID-19 and Its Severity. Nutrients. 2020 Oct 31;12(11):3361. doi: 10.3390/nu12113361. PMID: 33142828; PMCID: PMC7692080.4 ].
3. Karonova TL, Andreeva AT, Golovatuk KA, Bykova ES, Simanenkova AV, Vashukova MA, Grant WB, Shlyakhto EV. Low 25(OH)D Level Is Associated with Severe Course and Poor Prognosis in COVID-19. Nutrients. 2021 Aug 29;13(9):3021. doi: 10.3390/nu13093021. PMID: 34578898; PMCID: PMC8468115.
4. Karonova TL, Kudryavtsev IV, Golovatyuk KA, Aquino AD, Kalinina OV, Chernikova AT, Zaikova EK, Lebedev DA, Bykova ES, Golovkin AS, Shlyakhto EV. Vitamin D Status and Immune Response in Hospitalized Patients with Moderate and Severe COVID-19. Pharmaceuticals (Basel). 2022 Mar 2;15(3):305. doi: 10.3390/ph15030305. PMID: 35337103; PMCID: PMC8955127.
5. Carpagnano GE, Di Lecce V, Quaranta VN, Zito A, Buonamico E, Capozza E, Palumbo A, Di Gioia G, Valerio VN, Resta O. Vitamin D deficiency as a predictor of poor prognosis in patients with acute respiratory failure due to COVID-19. J Endocrinol Invest. 2021 Apr;44(4):765-771. doi: 10.1007/s40618-020-01370-x. Epub 2020 Aug 9. PMID: 32772324; PMCID: PMC7415009.
6. Agraz-Cibrian JM, Giraldo DM, Urcuqui-Inchima S. 1,25-Dihydroxyvitamin D3 induces formation of neutrophil extracellular trap-like structures and modulates the transcription of genes whose products are neutrophil extracellular trap-associated proteins: A pilot study. Steroids. 2019 Jan;141:14-22. doi: 10.1016/j.steroids.2018.11.001. Epub 2018 Nov 7. PMID: 30414422.
7. Bouillon R, Marcocci C, Carmeliet G, Bikle D, White JH, Dawson-Hughes B, Lips P, Munns CF, Lazaretti-Castro M, Giustina A, Bilezikian J. Skeletal and Extraskeletal Actions of Vitamin D: Current Evidence and Outstanding Questions. Endocr Rev. 2019 Aug 1;40(4):1109-1151. doi: 10.1210/er.2018-00126. PMID: 30321335; PMCID: PMC6626501.
8. Xu J, Yang J, Chen J, Luo Q, Zhang Q, Zhang H. Vitamin D alleviates lipopolysaccharide‑induced acute lung injury via regulation of the renin‑angiotensin system. Mol Med Rep. 2017 Nov;16(5):7432-7438. doi: 10.3892/mmr.2017.7546. Epub 2017 Sep 20. PMID: 28944831; PMCID: PMC5865875.
9. Villasis-Keever MA, López-Alarcón MG, Miranda-Novales G, Zurita-Cruz JN, Barrada-Vázquez AS, González-Ibarra J, Martínez-Reyes M, Grajales-Muñiz C, Santacruz-Tinoco CE, Martínez-Miguel B, Maldonado-Hernández J, Cifuentes-González Y, Klünder-Klünder M, Garduño-Espinosa J, López-Martínez B, Parra-Ortega I. Efficacy and Safety of Vitamin D Supplementation to Prevent COVID-19 in Frontline Healthcare Workers. A Randomized Clinical Trial. Arch Med Res. 2022 Jun;53(4):423-430. doi: 10.1016/j.arcmed.2022.04.003. Epub 2022 Apr 18. PMID: 35487792; PMCID: PMC9013626.
10. Sabico S, Enani MA, Sheshah E, Aljohani NJ, Aldisi DA, Alotaibi NH, Alshingetti N, Alomar SY, Alnaami AM, Amer OE, Hussain SD, Al-Daghri NM. Effects of a 2-Week 5000 IU versus 1000 IU Vitamin D3 Supplementation on Recovery of Symptoms in Patients with Mild to Moderate Covid-19: A Randomized Clinical Trial. Nutrients. 2021 Jun 24;13(7):2170. doi: 10.3390/nu13072170. PMID: 34202578; PMCID: PMC8308273.

Nota biograficzna

Posiada 20-letnie doświadczenie w zakresie badań fitochemicznych i biologicznych oraz informacji naukowej (adiunkt w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu). Autorka prac eksperymentalnych i poglądowych z zakresu izolacji i identyfikacji związków pochodzenia roślinnego oraz oceny ich aktywności biologicznej. Od 2015 roku prowadzi zajęcia na studiach podyplomowych „Zioła w praktyce i terapii”. Obecnie pracuje w CHC w Pionie R&D, Dziale Regulacji. Odpowiada m.in. za opracowanie raportów Eksperta (raport kliniczny, nieklinicznych) dla produktów leczniczych, raportu klinicznego do zmian kategorii dostępności produktu leczniczego (switch OTC), oceny klinicznej dla wyrobów medycznych oraz prowadzenie działań w obszarze nadzoru nad bezpieczeństwem wyrobów medycznych, a także  za ocenę bezpieczeństwa surowców roślinnych stosowanych w produktach leczniczych, wyrobach medycznych i suplementach diety. Jest członkiem Polskiego Komitetu Zielarskiego.